De overgang (menopauze) is een natuurlijke fase in het leven van een vrouw waarbij de hormoonproductie in de eierstokken afneemt, wat leidt tot het einde van de menstruatiecyclus. Dit proces gaat vaak gepaard met symptomen zoals opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen, slaapproblemen en veranderingen in bot- en hartgezondheid. Verschillende hormonen spelen een rol, en leefstijl, voeding en medische behandelingen kunnen invloed hebben op hoe vrouwen deze fase ervaren.
Hormonen die een rol spelen tijdens de overgang
Oestrogeen – De afname van oestradiol wordt geassocieerd met symptomen zoals opvliegers, vaginale droogheid en botverlies (Rapp et al., 2003).
Progesteron – Een daling kan leiden tot onregelmatige menstruaties en slaapproblemen (Prior, 2018).
Testosteron – Een afname kan samenhangen met libidoverlies en vermoeidheid (Davis et al., 2015).
FSH en LH – Deze hormonen stijgen doordat de eierstokken minder reageren, wat cyclusverstoringen kan verklaren (Burger et al., 2007).
Cortisol – Chronische stress kan overgangsklachten beïnvloeden via de HPA-as (Huang et al., 2020).
Leven naar je cyclus vóór de overgang
Sommige vrouwen kiezen ervoor om hun voeding, beweging en rust aan te passen aan de fasen van hun menstruatiecyclus, in de hoop de hormonale balans te ondersteunen. Dit wordt soms 'cyclisch leven' genoemd. Bijvoorbeeld:
Folliculaire fase (dag 1-14): Een focus op energie ondersteunende voeding en cardio wordt soms aanbevolen (Carmichael et al., 2021).
Luteale fase (dag 15-28): Meer aandacht voor rust en voedingsstoffen zoals magnesium en omega-3 wordt gesuggereerd (Gaskins et al., 2017).
Er is echter nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om te stellen dat deze aanpak de overgang direct beïnvloedt.
Hormoontherapie: Synthetisch en bio-identiek
Hormoontherapie (HST) wordt soms overwogen om overgangsklachten te behandelen, maar dit moet altijd in overleg met een arts. Er zijn twee soorten:
Synthetische hormonen (zoals Premarin en Provera): Deze kunnen effectief zijn tegen opvliegers, maar studies wijzen op risico’s zoals een verhoogde kans op borstkanker (WHI-studie, 2002) en trombose (Canonico et al., 2008).
Bio-identieke hormonen: Deze hebben dezelfde moleculaire structuur als lichaamseigen hormonen en worden soms voorgeschreven. Er is echter meer onderzoek nodig naar de effectiviteit en veiligheid op lange termijn (Sarrel et al., 2013; Holtorf, 2009).
Voor beide vormen geldt dat de keuze voor hormoontherapie zorgvuldig moet worden afgewogen met een arts, rekening houdend met individuele gezondheidsrisico’s.
Leefstijl en voeding ter ondersteuning
Een gezonde leefstijl kan bijdragen aan het welzijn tijdens de overgang. Enkele algemene suggesties:
Voeding:
Fyto-oestrogenen (bijv. in soja, lijnzaad) worden onderzocht vanwege hun mogelijke rol in het lichaam (Taku et al., 2012).
Vezelrijke voeding ondersteunt de darmgezondheid, wat invloed kan hebben op het lichaam (Manson et al., 2019).
Vette vis bevat omega-3-vetzuren, die deel uitmaken van een gebalanceerd dieet.
Calcium en vitamine D zijn belangrijk voor het behoud van normale botten (Weaver et al., 2016; EFSA-goedgekeurde claim).
Beweging:
Krachttraining kan helpen om spieren en botten sterk te houden (Watson et al., 2017).
Yoga en mindfulness worden vaak gebruikt om stress te verminderen (Cramer et al., 2018).
Supplementen:
Magnesium draagt bij aan een normale werking van spieren en het zenuwstelsel (EFSA-goedgekeurde claim).
Zwarte zilverkaars wordt soms gebruikt door vrouwen in de overgang, maar de effecten zijn nog niet voldoende wetenschappelijk onderbouwd (Osmers et al., 2005).
Conclusie
De overgang is een natuurlijke fase die voor elke vrouw anders is. Een gezonde leefstijl, met aandacht voor voeding, beweging en stressmanagement, kan bijdragen aan het welzijn. Hormoontherapie, zowel synthetisch als bio-identiek, kan een optie zijn, maar moet altijd in overleg met een arts worden overwogen vanwege mogelijke risico’s. Voor specifieke voedings- of supplementenadviezen is het belangrijk om betrouwbare bronnen te raadplegen en claims kritisch te beoordelen.
Bronnen
Burger, H.G. et al. (2007). J Clin Endocrinol Metab.
Prior, J.C. (2018). Front Horm Res.
Manson, J.E. et al. (2019). Menopause.
Holtorf, K. (2009). Postgrad Med.
Taku, K. et al. (2012). Menopause.
Weaver, C.M. et al. (2016). Am J Clin Nutr.
Watson, S.L. et al. (2017). Osteoporos Int.
Cramer, H. et al. (2018). Maturitas.
WHI-studie (2002). JAMA.
Canonico, M. et al. (2008). Circulation.
Sarrel, P.M. et al. (2013). Menopause.
Voor meer informatie over supplementen of hormoontherapie, raadpleeg een arts of diëtist.
Test hier jouw cyclus gerelateerde klachten
Test hier jouw hormonen met de hormoontest van Rineke Dijkinga
Disclaimer: "De inhoud op deze website is bedoeld voor educatieve doeleinden en biedt geen medische diagnose, behandeling of advies. Bij menstruatie- of overgangsklachten, raadpleeg een huisarts of specialist. Wij zijn geen medische professionals en onze diensten vervangen geen professionele zorg."
