Inleiding
Oestrogeendominantie verwijst naar een hormonale disbalans waarbij de oestrogeenspiegels in het lichaam relatief hoog zijn ten opzichte van progesteron. Dit kan diverse klachten veroorzaken, zoals menstruatiestoornissen, stemmingswisselingen en andere gezondheidsproblemen. Dit artikel bespreekt de oorzaken, effecten op het lichaam en de menstruatiecyclus, veelvoorkomende klachten en mogelijke manieren om de hormonale balans te ondersteunen, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Voor persoonlijk advies is het belangrijk om een arts of specialist te raadplegen.
Oorzaken van Oestrogeendominantie
Oestrogeendominantie kan door verschillende factoren ontstaan, waaronder hormonale, omgevings- en leefstijlfactoren:
Verminderde progesteronproductie
Tijdens de perimenopauze, menopauze of bij anovulatoire cycli (cycli zonder eisprong) kan de progesteronproductie afnemen, waardoor oestrogeen relatief domineert (Prior, 2018). Dit is vaak een natuurlijke verandering, maar kan ook optreden bij stress of bepaalde medische aandoeningen.Overmatige oestrogeenproductie
Vetweefsel produceert oestrogeen via het enzym aromatase, waardoor obesitas kan leiden tot verhoogde oestrogeenspiegels (Cleary & Grossmann, 2009). Dit maakt gewichtsbeheersing een belangrijke factor.Blootstelling aan xeno-oestrogenen
Chemicaliën zoals bisfenol A (BPA) in plastics, pesticiden en bepaalde cosmetica bootsen oestrogeen na en kunnen de hormonale balans verstoren (Vandenberg et al., 2012). Deze stoffen, ook wel endocriene disruptors genoemd, zijn wijdverspreid in het milieu.Leverfunctie
De lever speelt een cruciale rol in de afbraak en uitscheiding van oestrogeen. Een verminderde leverfunctie, bijvoorbeeld door overbelasting of ongezonde leefstijl, kan leiden tot oestrogeenophoping (Zhou et al., 2019).Darmgezondheid
Een verstoorde darmflora (dysbiose) kan de uitscheiding van oestrogeen via de ontlasting belemmeren, waardoor oestrogeen in het lichaam recirculeert (Baker et al., 2017).Stress en levensstijl
Chronische stress kan de aanmaak van cortisol verhogen, wat de progesteronproductie kan onderdrukken en indirect oestrogeendominantie bevordert (Kalantaridou et al., 2010). Onvoldoende slaap en een ongezond dieet kunnen dit effect versterken.
Effecten van Oestrogeendominantie op het Lichaam
Oestrogeendominantie kan invloed hebben op verschillende systemen in het lichaam, waaronder de menstruatiecyclus, stofwisseling, huid en stemming.
1. Effecten op de Menstruatiecyclus
Onregelmatige menstruatie
Hoge oestrogeenspiegels kunnen zware, langdurige menstruaties (menorragie) of onregelmatige spotting veroorzaken (Bulun et al., 2015).PMS-klachten
Symptomen zoals stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, borstgevoeligheid en een opgeblazen gevoel worden vaak erger bij oestrogeendominantie (Gudipally & Sharma, 2022).Endometriose en vleesbomen
Verhoogd oestrogeen kan de groei van baarmoederslijmvlies (endometriose) en vleesbomen (fibromen) stimuleren (Bulun, 2009).
2. Effecten op de Stofwisseling en Gewicht
Vetopslag
Oestrogeen bevordert de opslag van vet, vooral rond de heupen, dijen en buik, wat gewichtsbeheersing uitdagend kan maken (Cleary & Grossmann, 2009).Insulineresistentie
Hoge oestrogeenspiegels kunnen de gevoeligheid voor insuline verminderen, wat invloed heeft op de bloedsuikerregulatie (Mauvais-Jarvis et al., 2013).
3. Effecten op de Huid
Hormonale acne
Oestrogeen stimuleert de talgproductie, wat kan leiden tot acne, vooral rond de menstruatieperiode (Zouboulis et al., 2014).Huidveroudering
Een hormonale disbalans kan de elasticiteit en hydratatie van de huid beïnvloeden, wat bijdraagt aan tekenen van veroudering.
4. Effecten op de Hersenen en Stemming
Stemmingswisselingen
Oestrogeen beïnvloedt neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, wat kan leiden tot angst, depressieve gevoelens of prikkelbaarheid (Albert et al., 2015).Cognitieve effecten
Sommige vrouwen ervaren moeite met concentratie of geheugen, ook wel "hersenmist" genoemd, bij hormonale schommelingen.
Veelvoorkomende Klachten bij Oestrogeendominantie
De volgende klachten worden vaak geassocieerd met oestrogeendominantie:
Zware, onregelmatige of pijnlijke menstruaties
Borstspanning of fibrocystische borsten
Hoofdpijn en migraine, vooral vóór de menstruatie
Vermoeidheid en slaapproblemen
Opgeblazen gevoel en vochtretentie
Verminderd libido
Gewichtstoename, vooral rond de buik en heupen
Stemmingswisselingen, zoals prikkelbaarheid of angst
Langdurige oestrogeendominantie wordt in onderzoek geassocieerd met een verhoogd risico op bepaalde aandoeningen, zoals borstkanker, maar dit risico hangt af van meerdere factoren, zoals genetische aanleg en leefstijl (Travis & Key, 2003). Het is belangrijk om dit met een arts te bespreken.
Mogelijke Aanpak om de Hormonale Balans te Ondersteunen
Hoewel oestrogeendominantie complexe oorzaken heeft, kunnen bepaalde leefstijlaanpassingen bijdragen aan een betere hormonale balans. Hieronder enkele suggesties, maar raadpleeg altijd een professional voor persoonlijk advies:
Gezonde voeding
Eet vezelrijke voeding (zoals groenten, fruit en volkorenproducten) om de darmgezondheid en oestrogeenuitscheiding te ondersteunen (Baker et al., 2017).
Beperk bewerkte voedingsmiddelen en suikers om insulineresistentie te verminderen.
Voedingsmiddelen zoals kruisbloemige groenten (broccoli, bloemkool) kunnen de oestrogeenafbraak bevorderen.
Vermindering van xeno-oestrogenen
Gebruik glas of roestvrij staal in plaats van plastic voedselverpakkingen om blootstelling aan BPA te minimaliseren.
Kies voor natuurlijke cosmetica en schoonmaakmiddelen zonder hormoonverstorende stoffen.
Gewichtsbeheersing
Regelmatige lichaamsbeweging en een gezond gewicht kunnen de oestrogeenproductie in vetweefsel verminderen (Cleary & Grossmann, 2009).Stressmanagement
Technieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen kunnen stress verminderen en de hormonale balans ondersteunen (Kalantaridou et al., 2010).Ondersteuning van lever- en darmgezondheid
Zorg voor voldoende inname van antioxidanten (bijv. via bessen, noten) om de lever te ondersteunen.
Probiotica en prebiotica kunnen de darmflora verbeteren, wat helpt bij oestrogeenuitscheiding.
Conclusie
Oestrogeendominantie is een veelvoorkomende hormonale disbalans die wordt beïnvloed door factoren zoals leefstijl, omgeving en fysiologie. Het kan leiden tot uiteenlopende klachten, van menstruatiestoornissen tot stemmingswisselingen en metabole veranderingen. Door bewuste keuzes in voeding, beweging en stressmanagement kunnen vrouwen hun hormonale balans ondersteunen. Voor een juiste diagnose en behandeling is het essentieel om een arts of specialist te raadplegen.
Referenties
Albert, K. M., et al. (2015). JAMA Psychiatry.
Baker, J. M., et al. (2017). Endocrinology.
Bulun, S. E. (2009). New England Journal of Medicine.
Cleary, M. P., & Grossmann, M. E. (2009). Obesity.
Gudipally, P. R., & Sharma, G. K. (2022). StatPearls.
Kalantaridou, S. N., et al. (2010). Journal of Reproductive Immunology.
Mauvais-Jarvis, F., et al. (2013). Nature Reviews Endocrinology.
Prior, J. C. (2018). Frontiers in Endocrinology.
Travis, R. C., & Key, T. J. (2003). Breast Cancer Research.
Vandenberg, L. N., et al. (2012). Endocrine Reviews.
Zhou, Y., et al. (2019). Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism.
Disclaimer: Dit artikel is bedoeld als algemene informatie en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg een arts voor een diagnose of behandelplan.
Test hier jouw cyclus gerelateerde klachten
Test hier jouw hormonen met de hormoontest van Rineke Dijkinga
